Alle undervisningen

– Jag kom ombord i Polarstar, og satt alena ute på dekk med en kopp kaffe, og ble da oppfyllt av en følelse av at jag hadde kommit hemm, at det var hit jag sku’.

Eg trur alle menneskje har noko dei MÅ oppleve i løpet av livet. Etter kvart som eg vart vaksen var selfangst i Vesterisen den tingen for meg. I 1992 lukkast det å få det til.

Etter sesongen i Vesterisen i 1998 fekk ikkje Polarstar godkjenning for fleire fangstturar. Skipskontrollen kravde omfattande reparasjonar for ny sertifisering, og det vart for mykje for reiarlaget. Skuta var 50 år, og Karlsen-firmaet såg inga anna råd enn å selje henne.

På byrjinga av 70-talet raste oljefeberen i dei norske havområda så sterkt at den også råka Svalbard, godt i forkjøpet av den store debatten om boring i arktiske område. Polarstar hadde desse åra fleire oppdrag som forsyningsskip for oljeselskapa. Og for mannskapet var det ei fin avveksling frå selfangsten. Dei fekk vere i isen, men på stader der dei vanlegvis ikkje kom.

– Då va’ det temmelig stilt ei stund, ja.

Det er vel slikt som kallast Øyeblikket. Då noko skjer og alle ser at det skjer og alle veit at det som skjer kan få fryktelege konsekvensar, og dei kan ikkje gjere noko for å hindre det. Øyeblikket til Knut Harald Kvammen var under lossing av dynamitt på Polarstar i Canada i 1964 då ein sylinder med sprengstoff ramla av hivet. Det var dei sekunda det tok frå sylinderen reiv seg laus og velta over og dala ned att i lasterommet, der det stod fire mann og følgde fallet med store auge. Temmeleg stilt.

Av alle dei underlege fraktoppdraga Polarstar hadde etter fangstsesongane på 50- og 60-talet var det eitt i 1957 som særmerkte seg. Dette var i den tida då ”Kalle” Karlsen i Halifax skaffa skuta mange oppdrag. Han var populær blant mannskapet. Ein dag kom han om bord og sa at han hadde ein tur som var så spesiell at dei som ville vere med på han, skulle få del av fortenesta, i praksis dobbel hyre. Jon Jakobsen fortel at det vart lenge stille då mannskapet fekk vite kva dei i så fall skulle gå med:

(Utdrag av ein samtale med Rolf Nakken (f. 1939) om livet som mannskap på Polarstar med ekspedisjonar til Grønland og Svalbard, og den tida skuta var i teneste for Polarinstituttet og Sysselmannen.)

– Verdens beste sjøbåt!

Det er mange som har vore mannskap på Polarstar og som er fulle av lovord om skuta, men få som vågar dei største orda. Jon Jakobsen er vilkårslaus: Den beste!

– Han va’ litt grapsen.

Slik snakkar ein driven ishavsskipper når lokalavisa spør og skuta er fullasta og har møtt kraftig sjø dei siste døgna på heimveg frå Newfoundland.

”Det var ikkje so lett i dei dagar, då det var skort på mest allslag material som trengdest, og av den grunn var der ingen norske verft som kunne ta på seg arbeidet. Etter mange om og men fekk dei avtale med James Lamont Shipyard i Port Glasgow, Skottland, sjølv om og der var smått om material.